“COP-29”, demonstrim i vektorit “të gjelbër” të Azerbajxhanit

19 Prill, 2024

Në nëntor 2024, Azerbajxhani do të presë sesionin e 29-të të Konferencës së Palëve në Konventën Kuadër të OKB-së për Ndryshimet Klimatike (COP-29).

Ky forum do të bëhet një platformë e rëndësishme ndërkombëtare për diskutimin e çështjeve aktuale në fushën e ekologjisë, problemeve klimatike dhe zhvillimit të energjisë “të gjelbër”. Në prag të kësaj ngjarje të rëndësishme, strukturat shtetërore të republikës studiojnë përvojën botërore të forumeve “COP” dhe konsultohen me partnerët globalë për çështje organizative. Konferenca e parë për shtyp e kryesisë së “COP-29” e mbajtur në Baku në 15 prill, ishte një tjetër hap në këtë drejtim. Konferenca përshkroi prioritetet kryesore globale që do të diskutohen këtë vjeshtë, si dhe qëllimet që Azerbajxhani dëshiron të arrijë në kuadër të konferencës së OKB-së për klimën.

Të iniciuara nga OKB-ja dhe të mbajtura që nga viti 1992, samitet “COP” konsiderohen si platformat kryesore për diskutimin e agjendës globale të klimës dhe në këto takime janë marrë të gjitha vendimet kryesore për të luftuar ngrohjen globale. Për shembull, gjatë “COP-3” në vitin 1997, u nënshkrua Protokolli i Kiotos, sipas të cilit kombet e botës bënë angazhimet vullnetare për të reduktuar emetimet dhe filluan tregtimin e kredive të karbonit për emetimet e gazeve serrë. Një moment historik shumë i rëndësishëm ishte “COP-21” në 2015, i cili kulmoi me nënshkrimin e Marrëveshjes së Parisit, sipas së cilës vendet e botës ranë dakord të frenonin rritjen e temperaturave globale në shekullin e 21-të brenda 2°C nga nivelet para-industriale dhe idealisht parandalimin e një rritje deri në 1.5°C.

Mjerisht, vazhdimësia e konflikteve gjeopolitike dhe krizave ekonomike që nga pandemia e koronavirusit, e lidhur kryesisht me luftërat ruso-ukrainase dhe të Lindjes së Mesme, ka rritur inflacionin, urinë dhe perspektivën e kolapsit të energjisë në disa nga vendet më të varfra të botës. Proceset në rritje të shkretëtirëzimit global përkeqësojnë situatën: mungesa e ujit të freskët redukton rendimentet e të korrave, ndërsa lumenjtë e cekët reduktojnë prodhimin e energjisë elektrike në hidrocentralet, duke detyruar shumë vende t’u kthehen lëndëve djegëse të dëmshme mjedisore – qymyrit, torfe dhe naftë. Të gjithë këta faktorë negativë e shtyjnë në plan të dytë agjendën e klimës së OKB-së, kryesisht në vendet në zhvillim, dhe në kontekstin e rënies së të ardhurave u privojnë vendeve të varfra mundësitë dhe dëshirën për të investuar në zgjerimin e brezit “të gjelbër” në sfondin e rënies së standardeve të jetesës, problemeve sociale, rritjes së çmimeve të ushqimeve dhe karburanteve etj.

Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë (ANE) vlerëson se vetëm në rajonet e zhvilluara ekonomikisht të botës, 4 trilionë dollarë do të duhet të investohen në sektorin e burimeve të rinovueshme të energjisë (BRE) gjatë 10 viteve të ardhshme, për të siguruar objektivat bazë të “Tranzicionit të Energjisë së Madhe” dhe për të kufizuar ngrohjen globale në 1.5 gradë në mbarë botën, të paktën 20 trilionë dollarë do të duhet të investohen në segmentin e BRE-ve dhe eficencës së energjisë, si dhe në zgjidhjen e problemeve të tjera mjedisore.

Kjo detyrë është shumë e vështirë, sidomos duke pasur parasysh faktin se në një sërë prej vendeve më të pasura në botë, të cilat deri vonë ishin në ballë të luftës kundër ndryshimeve klimatike, numri i skeptikëve ndaj klimës po rritet dhe ata nuk po nxitojnë të ndajnë ndihmën me botën në zhvillim si pjesë e përpjekjeve të OKB-së. Nga ana tjetër, shumë shtete prodhuese të naftës po avokojnë për një periudhë tranzicioni graduale dhe më të gjatë drejt neutralitetit të plotë ndaj karbonit. Pikërisht në kushte të tilla kontradiktore, po ndërmerren hapa globale për zbatimin e Konventës Kuadër të OKB-së për Ndryshimet Klimatike.

Në këtë sfond sfidues, përpjekjet e Azerbajxhanit për të organizuar Konferencën e ardhshme të Palëve në Konventën Kuadër të OKB-së janë edhe më të vlefshme dhe më të rëndësishme, gjatë së cilës është planifikuar të diskutohen aspektet më të rëndësishme të agjendës klimatike, të përvijohen synimet e ardhshme për tranzicionin energjetik dhe të përcaktohen objektivat lokale për rajonet në zhvillim.

“COP-29” është një mundësi e shkëlqyer për Azerbajxhanin që të përshpejtojë tranzicionin e gjelbër. Shumë argumentojnë se apriori vendi i naftës dhe gazit nuk mund të jetë lider në sferën mjedisore, në mbrojtjen e mjedisit dhe në luftën kundër ndryshimeve klimatike globale, por ngjarja e ardhshme është një shans i mirë për të na lejuar të tregojmë falsitetin e këtyre opinioneve”, tha Mukhtar Babayev, Ministri i Ekologjisë dhe Burimeve Natyrore i Azerbajxhanit, i emëruar president i “COP-29”, gjatë një konferencepër shtyp në Baku më 15 prill. Ai vuri në dukje, se në këtë drejtim, Azerbajxhani luan rolin e një ure ndërmjet vendeve të zhvilluara dhe atyre në zhvillim dhe Azerbajxhani, mund të bëhet një shembull i mirë edhe për vendet e tjera të naftës dhe gazit.

Është e rëndësishme të kujtojmë këtu, se ndërkohë që ka rritur nxjerrjen e burimeve fosile, në vitet e fundit Azerbajxhani ka detyruar zhvillimin e sektorit të burimeve të rinovueshme të energjisë, si dhe ka vendosur një objektiv për të reduktuar emetimet e gazeve serrë me 35 për qind deri në vitin 2030 dhe 40 për qind deri në vitin 2050. Elnur Soltanov, Drejtor i Përgjithshëm i “COP-29”, i cili foli në konferencë, vuri në dukje se pjesa e Azerbajxhanit në emetimet globale është rreth një e mijta, me rreth 70 për qind të emetimeve që rëndojnë mbi sektorin e energjisë, dhe sot vendi është duke dëshmuar një tranzicion të shpejtë nga burimet tradicionale të energjisë hidrokarbure në ato të rinovueshme.

Në veçanti, për këto qëllime, në Karabakh po formohet një zonë energjie “e gjelbër”, po ndërtohen qytete dhe fshatra “të mençur” me elementë të burimeve të rinovueshme të energjisë, një duzinë e gjysmë hidrocentrale të vogla janë rindërtuar dhe ndërtuar nga e para, dhe në të ardhmen e afërt këtu do të krijohen stacione të reja diellore dhe të erës. Hapa të ngjashëm po ndërmerren në Gadishullin Absheron dhe gjithashtu do të fillojnë së shpejti në Republikën Autonome të Nakhchivanit, ku do të ndërtohen stacione diellore dhe do të krijohet një qendër energjie RAN-Turqi-Evropë. Për të njëjtin qëllim, kanë filluar përgatitjet për vendosjen e kabllove elektrike nënujore të Energjisë së Detit të Zi përgjatë fundit të Detit të Zi: kjo linjë energjetike me kapacitet 1000 MW synon të furnizojë me energji elektrike të prodhuar në sektorin e energjisë së rinovueshme nga Azerbajxhani në Evropë.

Hapi i radhës do të jetë tërheqja e investimeve të huaja për të zhvilluar potencialin e energjisë së erës në Detin Kaspik, prodhimin e hidrogjenit “të gjelbër”, etj. Azerbajxhani po jep gjithashtu një kontribut të rëndësishëm në luftimin e efekteve të ndryshimeve klimatike, duke punuar për të përmirësuar mjedisin , kthimin dhe rritjen e hapësirave të gjelbra, fillimin e riciklimit të makinave që ndotin atmosferën dhe zbatimin e projekteve pilot për eficencën e energjisë, duke përfshirë ndriçimin ekonomik dhe menaxhimin digjital të sektorit bashkiak në qytetet e mëdha.

“Në përputhje me planet, deri në fund të vitit 2030, kapaciteti gjenerues në sektorin e energjisë së rinovueshme, kryesisht në termocentralet diellore, të erës dhe hidrocentralet, do të arrijë në 5 mijë MW. Shifra që unë shpreha është mjaft realiste dhe do të arrihet në bazë të kontratave tashmë të nënshkruara, dhe protokollet e synimit flasin për një shifër edhe më të madhe – rreth 10,000 megavat. Kështu, ne do të jemi në gjendje të eksportojmë një sasi të madhe të gazit tonë natyror, të cilin do ta kursejmë”, tha presidenti i Azerbajxhanit, Ilham Aliyev, në fillim të këtij viti, duke theksuar se duke vepruar kështu, vendi do të kontribuojë edhe në zgjidhjen e çështjeve të ndryshimeve klimatike.

Republika ka filluar punën në shkallë të gjerë për t’u përgatitur për konferencën “COP-29” dhe disa agjenci qeveritare dhe organizata publike tashmë janë përfshirë në këtë punë. Gjithashtu në fund të vitit të kaluar, me urdhër përkatës të kreut të shtetit, viti 2024 u shpall “Viti i Solidaritetit për Botën e Gjelbër”, me qëllim forcimin e solidaritetit ndërkombëtar në luftën globale kundër ndryshimeve klimatike.

“Azerbajxhani, në kuadër të mandatit për të pritur konferencën ‘COP-29’, i qaset procesit të negociatave me të gjitha palët pjesëmarrëse përmes prizmit të transparencës, gjithëpërfshirjes dhe neutralitetit. Janë bërë vizita në shumë shtete, janë shkëmbyer përvoja për mbajtjen e forumeve të tilla dhe temat kryesore të negociatave të ‘COP-29’, duke përfshirë financimin e klimës, dokumente të tjera që do të miratohen gjatë konferencës, si dhe propozimet e Azerbajxhanit për agjendën e klimës, janë diskutuar në mënyrë gjithëpërfshirëse me partnerët”, tha kryenegociatori i “COP-29”, Yalchin Rafiyev.

Sa i përket qëllimeve specifike që Azerbajxhani i vendos vetes, sipas presidentit të “COP-29”, Mukhtar Babayev, këto janë një sërë hapash drejt një tranzicioni “të gjelbër” të përfshirë në prioritetet kombëtare të vendit, duke përfshirë iniciativat e Angazhimit Global të Metanit, të cilat parashikojnë reduktimin vullnetar të emetimeve të metanit dhe rritjen e peshës së burimeve të rinovueshme të energjisë në kapacitetin e instaluar të energjisë të vendit në 30% deri në vitin 2030.

Mbajtja e “COP-29” në Azerbajxhan ndihmon në zgjidhjen e një sërë problemesh lokale: në kuadrin e forumit, vendi ynë planifikon të forcojë bashkëpunimin në agjendën e “gjelbër” me donatorët ndërkombëtarë, duke përfshirë projekte të tilla tashmë po zbatohen me Bankën Aziatike për Zhvillim, Bankën Botërore dhe Bankën Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim. Është planifikuar që në kuadër të “COP-29”, Kompania Shtetërore e Naftës (SOCAR), si dhe “Azercosmos”, të dalin me programet e tyre të bashkëpunimit në rrugën “e gjelbër”, duke marrë parasysh aftësitë e shërbimeve të vëzhgimit në distancë të Tokës, informacionin gjeografik. sistemet etj.

Sipas drejtueses së lartë të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike, Nigar Arpadarai, në kuadër të “COP-29”, do të mbahen forume biznesi që synojnë tërheqjen e sektorit privat, shoqërisë civile dhe investitorëve në projektet klimatike. Së fundi, mbajtja e “COP-29” premton një rritje të ndjeshme të dinamikës së fluksit turistik të huaj: pritet që rreth 70,000-80,000 pjesëmarrës të konferencës, përfaqësues të mediave dhe të ftuar të tjerë të huaj të mbërrijnë në Baku në nëntor. Burimi: caliber.az