Si mund të jetë tranzicioni i energjisë i drejtë për njerëzit në rajonet e qymyrit
December 07, 2023
Tranzicioni energjetik nuk mund të ketë sukses nëse nuk është i drejtë dhe i drejtë, dhe autoritetet duhet të veprojnë përpara se njerëzit të largohen – këto janë disa nga rezultatet nga takimi vjetor i Iniciativës për rajonet e qymyrit në tranzicion në Ballkanin Perëndimor dhe Ukrainë. Palët e interesuara në proces përsëritën se transformimi i ekonomive lokale, duke përfshirë sistemet arsimore, varet shumë nga financimi nga qeveritë, Bashkimi Evropian dhe institucionet financiare ndërkombëtare. Ata gjithashtu thanë se fondet duhet të caktohen posaçërisht për këtë qëllim. Nisma për rajonet e qymyrit në tranzicion në Ballkanin Perëndimor dhe Ukrainë mbajti takimin e saj vjetor në Bruksel. Përfaqësues të Komisionit Evropian, Komunitetit të Energjisë, qeverive, komuniteteve dhe autoriteteve lokale, institucioneve financiare ndërkombëtare (IFI), prodhuesve shtetërorë të energjisë dhe shoqërisë civile u mblodhën për të artikuluar rrugën përpara për njerëzit që punojnë në industrinë e qymyrit dhe për zonat e prekura.
Palët e interesuara duhet të mbajnë vrullin
Gjatë tre viteve të fundit, nisma ka krijuar një qendër komunikimi midis të gjitha palëve të interesuara. Ai lehtëson një program për vizita shkëmbimi për bashkitë, punonjësit e industrisë së qymyrit dhe qeveritë për të identifikuar praktikat më të mira. Rajonet e qymyrit në Bashkimin Evropian janë të përfshira në shkëmbime. Sipas konkluzioneve nga takimi, bashkëpunimi ka dhënë rezultate, por palët e interesuara duhet të ruajnë vrullin, veçanërisht në drejtim të krijimit të organeve qeverisëse për tranzicionin e çdo rajoni të qymyrit.
Ideja është që asnjë kalim drejt burimeve të pastra të energjisë nuk do të jetë i suksesshëm nëse nuk është i drejtë për industritë, punëtorët dhe familjet e tyre. Nisma u lançua nga Komisioni Evropian dhe partnerët e tij: Banka Botërore, Sekretariati i Komunitetit të Energjisë, Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, Banka Evropiane e Investimeve, Fondi Kombëtar i Polonisë për Mbrojtjen e Mjedisit dhe Menaxhimin e Ujërave dhe Kolegji i Evropës.
Shumica e vendeve duhet të përshpejtojnë largimin e qymyrit
Shumica e vendeve të rajonit do të duhet të përshpejtojnë ndërprerjen e qymyrit, tha Cristina Lobillo, Drejtore e Task Forcës së Platformës së Energjisë në Drejtorinë e Përgjithshme të Komisionit Evropian për Energjinë (DG ENER). Ballkani Perëndimor është partnerë të barabartë në realizimin e Marrëveshjes së Gjelbër Evropiane, e cila u theksua në Samitin e Procesit të Berlinit në tetor në Shqipëri, zbuloi ajo. “U diskutuan shumë tema dhe të gjitha temat janë të rëndësishme për një tranzicion të drejtë, siç është potenciali i partneritetit të zinxhirit të vlerës midis Bashkimit Evropian dhe Ballkanit Perëndimor. Kjo i jep një vlerë strategjike rajonit dhe veçanërisht në kontekstin e lëndëve të para dhe baterive kritike. Ne duam t’i japim përparësi investimeve në kërkime, inovacione dhe praktika të qëndrueshme minerare, “tha Lobillo.
BE duhet të shtrijë Mekanizmin e Tranzicionit të Drejtë në Ballkanin Perëndimor dhe Ukrainë
Nisma mbulon rajonet e qymyrit në Bosnjë dhe Hercegovinë, Kosovë, Mal të Zi, Maqedoninë e Veriut, Serbi dhe Ukrainë. Shqipëria nuk ka termocentrale me qymyr. Mbyllja e minierave dhe objekteve me qymyr ndikon në punët dhe mjetet e jetesës në nivel lokal dhe kombëtar, kështu që sigurimi i një tranzicioni të drejtë dhe gjithëpërfshirës për punëtorët, familjet e tyre dhe të gjithë komunitetet lokale është me rëndësi të madhe. Përfaqësuesit e autoriteteve komunale dhe sindikatave përsëritën në tubimin në Bruksel se ata kërkojnë fonde të dedikuara posaçërisht për këtë qëllim. Kishte një sugjerim që BE-ja të shtrinte Mekanizmin e saj të Tranzicionit të Drejtë në Ballkanin Perëndimor dhe Ukrainë. Palët e interesuara po u bëjnë presion gjithashtu qeverive shtetërore që të përfshijnë tranzicionin e drejtë në planet e tyre të reformës.
Publiku në këtë aktivitet dëgjoi se Komisioni Evropian po planifikon një iniciativë të drejtë tranzicioni për Ballkanin Perëndimor në kuadër të programit të Instrumentit për Asistencën e Para-Aderimit (IPA) 2024, i planifikuar të nisë deri në fund të vitit të ardhshëm. Ai do të zgjerohet në iniciativën e rajoneve të qymyrit dhe do të përfshijë sektorin privat në projekte për ndërprerjen e thëngjillit dhe industritë e rënda të karbonit.
