Një tjetër vit i vështirë për tranzicionin e Evropës

31 Janar, 2024

Viti që sapo përfundoi nuk ishte i mirë për tranzicionin energjetik në Evropë. Çdo industri e përfshirë në atë tranzicion e kaloi vitin kryesisht duke luftuar për të mbijetuar dhe për të vazhduar.

Stoqet e erës dhe diellit u goditën mes kostove të larta të lëndëve të para, kostove më të larta të huamarrjes dhe pengesave të zinxhirit të furnizimit. Prodhuesit e automjeteve elektrike e kuptuan se problemet e tyre të përballueshmërisë dhe besueshmërisë nuk janë të vetmet me të cilat përballet industria, me Kinën që forcon vendin e saj si prodhuesi më i madh në botë i EV.
Vazhdoi të flitej për hidrogjenin, por pak më tepër. Dhe ky vit nuk ka gjasa të jetë ndryshe.

Si fillim, problemet e kostos së zhvillimit të energjisë së erës dhe diellore nuk do të zhduken vetë dhe faktorët që çuan në këto probleme nuk ka gjasa të ndryshojnë këtë vit. Këta faktorë përfshijnë ekspozim më të madh ndaj rritjes së normave të interesit sesa kompanitë e tjera të energjisë dhe më pak para për të mbrojtur kundër efekteve më të këqija të rritjes së normës.

Këto efekte u bënë të dukshme vitin e kaluar pasi Banka Qendrore Evropiane ndoqi shembullin e bankave të tjera qendrore në mbarë botën dhe zbatoi disa rritje të normave të interesit në një përpjekje për të kundërshtuar inflacionin. Efekti anësor i kësaj ishte kosto shumë më e lartë e huamarrjes për kompanitë që nuk po bënin para të mjaftueshme për të absorbuar goditjen. Pra, ata nuk e bënë. Investitorët ikën.

Në krahasim, kompanitë e naftës dhe gazit gjeneruan të gjitha paratë që mund t’u nevojiteshin në një mjedis me interes më të lartë pas një viti rekord fitimesh në 2022, ndërsa Evropa u kthye nga tranzicioni në sigurinë në hapësirën e energjisë.

Sipas Wood Mackenzie, industria e energjisë diellore pa kostot e saj të rritura me 23% nga 2022 në 2023, dhe industritë e tjera në tranzicion panë rritje të ngjashme. “Industria, e cila zakonisht nënvlerëson reduktimet e kostos, nuk ishte projektuar ose përgatitur për këto rritje radikale të kostove,” shkroi Rory McCarthy, menaxher i lartë i kërkimit në Wood Mac, fuqia evropiane.

McCarthy vazhdoi të shtojë se rritja e kostos i kishte bërë shumë projekte të paqëndrueshme komercialisht, duke çuar në pjesëmarrje më të ulët në tenderat e energjisë së rinovueshme të organizuara nga qeveritë evropiane, sepse çmimet e ofruara në këto tendera ishin shumë të ulëta për zhvilluesit diellorë.

Situata ishte e ngjashme me energjinë e erës, gjë që çoi në anulimin e disa projekteve. Nga ana tjetër, viti 2023 pa një rritje rekord të kapacitetit të erës prej 17 GW. Ndërsa një rekord, shifra ishte vetëm një rritje modeste gjatë vitit 2022 dhe dukshëm nën atë që BE-ja duhet të instalojë çdo vit për erën në mënyrë që të godasë objektivat e saj të tranzicionit. Këto objektiva kërkojnë shtesa vjetore të kapacitetit të erës prej 30 GW.

Nuk do të ndodhë këtë vit – jo pasi Banka Qendrore Evropiane tha se do t’i mbante normat e interesit aty ku janë tani për tani dhe nuk dha asnjë sinjal se planifikon të fillojë uljen së shpejti. Brukseli vazhdon të avokojë për më shumë financime shtetërore për energjinë e erës dhe diellit dhe t’u kërkojë shteteve anëtare të lehtësojnë procesin e miratimit dhe instalimit sa më shumë që të jetë e mundur. Në fund, megjithatë, varet nga qeveritë kombëtare, dhe ato kanë qenë të ngadalta me lehtësimin.

“Në SHBA, nëse prodhoni 1 kilogram hidrogjen jeshil, merrni 3 dollarë. Në Evropë, më duhet të paraqes një dhomë plot me letër,” u ankua së fundi në Davos shefi ekzekutiv i ndërmarrjes më të madhe portugeze, EDP, duke shtuar se përpunimi i kësaj “letër” kërkon shumë vite.

Qeveritë e ngadalta kombëtare nuk janë problemi i vetëm i industrisë së erës, diellit dhe EV. Ekziston edhe rebusi i konkurrencës kineze. Panelet diellore të lira kanë qenë të rëndësishme në ndërtimin e shpejtë të kapacitetit të energjisë diellore në Evropë. Zhvilluesit duan të vazhdojnë t’i përdorin ato sepse janë më të lira se panelet dhe komponentët e tjerë të prodhuar në vend.

Megjithatë, ky është një problem për prodhuesit vendas të diellit, të cilët kanë vështirësi të qëndrojnë në këmbë me vërshimin e komponentëve të lirë kinezë. Kjo kohët e fundit bëri që Brukseli të sinjalizonte se po shqyrtonte mënyra për të ndihmuar këta prodhues vendas, mes tyre një hetim mbi praktikat e mundshme të hedhjes, raportoi FT së fundmi.

Ky do të ishte hetimi i dytë në industrinë e tranzicionit kinez pas vitit të kaluar, kur BE-ja nisi një hetim mbi EV-të, ndërsa prodhuesit kinezë përgatiteshin të hynin në tregun evropian. Kjo perspektivë i vendosi prodhuesit evropianë të makinave në avantazh sepse automjetet e tyre elektrike janë shumë më të shtrenjta se ato kineze, për të cilat Brukseli fajësoi subvencionet shtetërore edhe pse automjetet elektrike në Evropë gëzojnë të njëjtin trajtim, i vetmi ndryshim është shkalla e subvencioneve.

Hetimi është në vazhdim, dhe Pekini nuk është i lumtur për këtë. Megjithatë, marrja e makinave EV në Evropë po ngadalësohet, me Gjermaninë, tregu më i madh, duke rezervuar një rënie prej 58% në shitjet e EV dhe hibrideve plug-in në dhjetor. Arsyeja: anulimi i një subvencioni direkt për EV.

Sipas raportit të Wood Mackenzie, ka arsye për optimizëm këtë vit. Qeveritë po rrisin çmimet që u ofrojnë zhvilluesve të erës dhe diellit në tenderat e tyre, marrëveshjet e blerjes së energjisë janë parë duke u rimëkëmbur dhe ruajtja e baterive është gati të “hiqet”. Megjithatë, si zakonisht, ka një por. Në këtë rast, “por” është e lidhur me normat e interesit. Optimizmi do të zbehet shpejt nëse nuk ka një ndryshim në këto.

/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “OilPrice.com“