Klima me diell dhe stimujt qeveritarë nxisin tregjet diellore në Ballkan

08 Prill, 2024

Tregjet diellore në Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut janë në një trend rritës, të nxitur nga klima e favorshme dhe një interes në rritje për energjinë e pastër.

Kështu tha Lulzim Syla, partner menaxhues në kompaninë e zgjidhjeve të energjisë diellore Elen, në një intervistë për bne IntelliNews.

Elen, e cila ofron shërbime projektimi për zgjidhjet e energjisë diellore dhe projekte të tjera, dëshmoi një rritje të jashtëzakonshme të aktiviteteve, duke u mburrur me një rritje prej mbi 30% në vit për tre vitet e fundit.

Syla, megjithatë, paralajmëron se ka pengesa për të kapërcyer në zhvillimin e potencialit të konsiderueshëm diellor të rajonit.

“Pavarësisht këtij [potenciali], të tre [vendet] përballen me sfida të rëndësishme në rritjen e kapaciteteve deri në gigavat brenda pesë viteve të ardhshme, kryesisht për shkak të linjave joadekuate të transmetimit dhe kapacitetit të kufizuar të shpërndarjes. Adresimi i këtyre kufizimeve infrastrukturore është vendimtar për zgjerimin e sektorit diellor në rajon”, tha ai.

Elen kujdeset për investitorët financiarë ndërkombëtarë që kërkojnë të krijojnë termocentrale diellore në rangun e megavatëve (EPC), duke ofruar shërbime si për funksionimin ashtu edhe për mirëmbajtjen e centraleve (O&M). Ajo gjithashtu ofron shërbime projektimi për ruajtjen e energjisë, instalimet elektrike, konsulencë teknike dhe zgjidhje të efikasitetit të energjisë.

E themeluar në vitin 1992, Elen e ka selinë në Muelheim an der Ruhr në Gjermani dhe drejtohet nga biznesmenë kosovarë. Deri më sot ajo ka përfunduar më shumë se 500,000 metra katrorë instalime elektrike dhe mbi 450 projekte diellore duke filluar nga kilovat në megavat.

Shqipëria me diell

Duke përfituar nga disa prej orëve më të larta me diell në të gjithë Evropën, Shqipëria është gjithashtu e gatshme për rritje të konsiderueshme të energjisë diellore. Rajone të tilla si veriu ekstrem dhe jugu bregdetar paraqesin mundësi kryesore për zgjerimin e infrastrukturës së energjisë diellore, duke plotësuar sektorin ekzistues hidroenergjetik të vendit.

Duke nënvizuar arritjet e fundit, shefi i Elenit vë në dukje pjesëmarrjen në një projekt 12 MW në Fier, në pjesën jugperëndimore të Shqipërisë. Investitori në projektin e tarifave nxitëse të Fierit është Seman Sunpower.

Studiuesit thonë se shfrytëzimi i energjisë diellore mund të luajë një rol kryesor në reduktimin e varësisë së Shqipërisë nga importet e energjisë. Megjithatë, siç theksoi Syla, ekziston nevoja urgjente për investime në infrastrukturë. Realizimi i potencialit të vendit kërkon investime të konsiderueshme në infrastrukturën e rrjetit, riorganizimin e kornizave legjislative dhe forcimin e aksesit në financim për të lehtësuar zbatimin e tij të gjerë.

Në një studim të titulluar “Vlerësimi dhe Integrimi i Sistemeve Fotovoltaike (PV) në Peizazhin Energjetik Shqiptar”, studiues nga Albanian University theksuan se që nga viti 2021, kapaciteti i instaluar i gjenerimit të FV në Shqipëri ishte vetëm 1% e totalit.

Tirana ka punuar për të inkurajuar investimet në projekte diellore dhe të erës, ndërsa vendi po diversifikohet larg varësisë nga hidrocentralet. Parlamenti i vendit bëri një hap vendimtar përpara në këtë drejtim, duke miratuar ligjin për Promovimin e Përdorimit të Energjisë nga Burimet e Rinovueshme më 14 Prill 2023.

Ambiciet e mëdha në Kosovë

Ndërsa qeveria e Kosovës nis Strategjinë e saj të guximshme të Energjisë për periudhën 2022-2031, Elen pritet të luajë një rol kyç në drejtimin e tranzicionit energjetik të vendit, duke u përafruar me objektivat për të arritur kapacitete të rëndësishme në energjinë diellore deri në vitin 2031.

Objektivat kryesore të strategjisë energjetike të Kosovës përfshijnë reduktimin e emetimeve të gazeve serrë në sektorin e energjisë me një minimum prej 32% deri në vitin 2031, duke synuar të përmbushë së paku 35% të konsumit të energjisë elektrike përmes burimeve të ripërtëritshme të energjisë (BRE) deri në të njëjtin vit, dhe nxitja e zhvillimi i kapaciteteve të reja të BRE.

Këto përfshijnë 600 MW energji të erës, 600 MW energji diellore fotovoltaike (PV), 20 MW energji nga biomasa dhe të paktën 100 MW kapacitet prodhues. Strategjia synon gjithashtu të arrijë një kapacitet total të instaluar të BRE prej 16,002 MW deri në vitin 2031.

Përfshirja e Elenit në Kosovë shtrihet në projekte të shumta brenda sektorëve të biznesit dhe industrisë. Sipas faqes së internetit të kompanisë, Elen ka bashkëpunuar me investitorë të ndryshëm si Interex Prishtina, Universiteti në Mitrovicë, Tobacco Holding Group, Solar Plant Eling, American Clinic dhe HIB Petrol.

“Ne mbajmë angazhim aktiv me odat ekonomike dhe organet qeveritare për të nxitur një mjedis të favorshëm për energjinë e rinovueshme”, tha Syla.

“Me mbi 32 vjet ekspertizë, ne gjithmonë jemi përpjekur të kontribuojmë në komunitetin tonë përmes zgjidhjeve të qëndrueshme që kanë ndikuar pozitivisht në klientin tonë përfundimtar,” shtoi ai.

Rritja në Maqedoninë e Veriut

Në Maqedoninë e Veriut fqinje, një nga projektet më të mëdha të Elen-it që aktualisht është drejt përfundimit është projekti i kompanisë Hellga në Tetovë, një qytet në pjesën veriperëndimore të vendit.

“Për këtë projekt, ne kemi përdorur produktet dhe zgjidhjet më të fundit dhe cilësore për të siguruar performancë optimale të prodhimit të energjisë elektrike. Në çdo fazë të procesit, ne i përmbahemi në mënyrë strikte standardeve ndërkombëtare ISO 9001, 14001 dhe 45001”, tha Syla.

Projekti Tetoto nga firma e prodhimit të mobiljeve Hellga Company krenohet me një strukturë që gjeneron 381.5 kWp energji, duke përdorur 700 copë panele në total.

Shefi i Elenit vuri në dukje gjithashtu vënien në punë të një projekti 6.3 MW në Maqedoninë e Veriut.

“Përveç kësaj, janë duke u zhvilluar përgatitjet për një projekt 7 MW në Maqedoninë e Veriut që pritet të fillojë muajin e ardhshëm. Përtej projekteve me bazë tokësore, ne kemi përfunduar gjithashtu shumë megavat instalime diellore në çatitë e biznesit në muajt e fundit”, tha ai.

Projekti i termocentralit diellor 7 MW, që mbulon shtatë hektarë tokë, ndodhet në fshatin Neraste në pjesën veriore të Maqedonisë së Veriut, afër kufirit me Kosovën.

“Pavarësisht sfidave të paraqitura nga terreni i vështirë dhe temperatura aktuale e ftohtë, ekipi ynë po e përparon projektin në mënyrë të qëndrueshme dhe me vendosmëri të jashtëzakonshme”, tha kompania në janar në një postim në Facebook.

Sipas faqes së internetit të kompanisë, një tjetër projekt i dukshëm në Maqedoninë e Veriut është përfundimi me sukses i projektit të qendrës së shpërndarjes JUS MB në 2022. Ky projekt përfshinte instalimin e një sistemi fotovoltaik diellor (PV) në rrjet në çati, i projektuar posaçërisht për veten -konsumi me kapacitet prej 999.6 kWp.

Projektet u zhvilluan në mes të vetëdijes në rritje për potencialin e sektorit diellor të Maqedonisë së Veriut. Gjetjet e një studimi të kryer nga agjencia kërkimore mjedisore Ekosvest nuk lënë vend për dyshime se vendi posedon një rezervuar të gjerë të potencialit të pashfrytëzuar për zhvillimin e energjisë së rinovueshme.

Madje pas përjashtimit të të gjithë habitateve të rëndësishme të shpendëve dhe bimëve, potenciali i burimeve të rinovueshme mbetet i lartë, duke arritur deri në 11 GW për PV diellore dhe 0.35 GW për energjinë e erës. Kjo sugjeron që shfrytëzimi i vetëm gjysmës së këtyre lokacioneve me prioritet mund të prodhojë 7,7 teravat-orë energji elektrike në vit – duke tejkaluar konsumin aktual të energjisë elektrike në Maqedoninë e Veriut dhe potencialisht përmbushjen e kërkesës së parashikuar për energji elektrike në vitin 2030, sipas skenarit me efikasitet energjetik të përshkruar në Planin Kombëtar të Energjisë dhe Klimës. (NECP).

Objektivat e vendosura për kapacitetin e instaluar të energjisë së rinovueshme në Strategjinë Kombëtare për Zhvillimin e Energjisë së Maqedonisë së Veriut deri në vitin 2040 janë 750 MW për energjinë e erës dhe 1,400 MW për energjinë diellore fotovoltaike.

Një e ardhme më e ndritur

Duke parë përpara, Elen përshkruan plane ambicioze për iniciativa të qëndrueshme të energjisë, si në nivel rajonal ashtu edhe në nivel global, me fokus strategjik në energjinë diellore, ruajtjen e energjisë dhe zgjidhjet e karikimit të EV deri në vitin 2025, tha Syla.

Kompania është e gatshme të zgjerojë shtrirjen e saj në tregun ndërkombëtar, veçanërisht në zgjidhjet MicroGrid, duke riafirmuar pozicionin e saj si një pionier në sektorin e energjisë së rinovueshme.

Sipas Sylës, duke shfrytëzuar mjetet si dronët, kamerat termike, zgjidhjet parashikuese të mirëmbajtjes, kompania siguron zbatimin e zgjidhjeve të nivelit të lartë për klientët e saj, duke rritur në këtë mënyrë efikasitetin dhe performancën në prodhimin e energjisë elektrike.

“Strategjia jonë është të jemi lider në rajonin e Ballkanit si një EPC [Inxhinieri, Prokurim dhe Ndërtim] në energjinë diellore, gjithashtu në ruajtjen e energjisë dhe zgjidhjet e karikimit të EV-ve”, tha Syla për bne IntelliNews.

/Albanianpost.com