Çka janë gazrat serrë?

August 17, 2020

Gazrat serrë janë gazra të atmosferës së tokës që nuk lejojnë nxehtësinë të largohet nga atmosfera. Këto gazra i lejojnë rrezet e diellit të kalojnë atmosferën, por ndalojnë nxehtësinë që krijohet nga këto rreze të diellit të largohet nga atmosfera. Gazrat serrë kryesore janë:

• Avulli i ujit
• Dioksidi i karbonit (CO2)
• Metani (CH4)
• Oksidi i Azotit (N₂O)

Gazrat serrë kanë marrë emrin nga funksioni i serrave. Serrat janë hapësira të mbuluara me xhama apo mbulues tjerë. Kësi lloje hapësirash mund të gjeni gjithandej, në oborre dhe fusha të ndryshme bujqësore. Drita e diellit që hyn brenda në serrë ndihmon në kultivimin e një numri produktesh bujqësore, mirëpo ajo nuk mund të largohet nga serra, për shkak të xhamave apo mbulesave tjera të vendosura.

Këtë e bëjnë edhe gazrat serrë, vetëm se tani jo në bashqet tona, por në të gjithë planetin e tokës. Ato lejojnë të depërtojë drita e diellit në atmosferë, ndërsa parandalojnë nxehtësinë që vie nga dielli të dalë nga shtresa e atmosferës. Në përgjithësi, gazrat serrë janë më se të nevojshme. Pa to planeti ynë do të ishtë shume i ftoftë, dhe jeta siç e njohim sot nuk do të ekzistonte. Mirëpo, gjithcka që teprohet nuk është e mirë, ashtu ndodhë edhe me gazërat serrë. Shkenctarët janë shumë të shqetësuar rreth aktiviteteve të njerëzve që janë duke ndikuar në shtimin e gazërave serrë në atmosferë.

Klikoni kartat për të mësuar më shumë rreth këtyre gazrave, anët pozitive por edhe anët negative të tyre.

Avulli i ujit:

Pozitive: Uji në formë të gazit, avulli sipër cajit apo uji që avullohet sipër liqenit. Fillimisht formon re dhe pastaj kthehet në tokë në formë të reshjeve të shiuit. Mund të shkaktojë efekt ftohës.

Negative: Avulli nuk lejon nxehtësinë të dalë, kështu ngrohet. Uji me nivele të larta të cilësisë krijon prapë avullin. Është process që përsëritet.

Dioksidi i karbonit:

Pozitive: I përbërë nga karboni dhe oksigjeni, CO2 gjendet në cdo mjedis. Krijohet nga dekompozimi I organizmave, por mund të krijohet edhe nga oranizmat e gjallë dhe vullkanët.

Negative: Dioksidi i karbonit (CO2) lirohet nga djegia e karburanteve djegëse (thëngjilli, nafta). Është kontribuesi kryesor i ngrohjes globale.

Metani:

Pozitive: Metani, i përbërë nga karboni dhe hidrogjeni, është një gaz normal që lirohet nga ligatinat (vendet me lagështi), hapësira ku mbillet orizi, vendet ku rritet bagëtia, si dhe minierat e thëngjillit.

Negative: Nuk lejon nxehtësinë të dalë. Shkenctarët e konsiderojnë si kontribuesin e dytë më të madh nga të gjithë gazrat sërrë në ngrohjen globale.

Shtresa e Ozonit

Pozitive: Është shtresë e atmosferës dhe ndalon rrezatimin e diellit. Kësisoji, na mbron të gjithë neve nga rrezet e rrezikshme të diellit.

Negative: Gjindet pranë tokës, shërben si ndotës dhe kontribues i smogut dhe gjithashtu ka karakteristika të gazërave serrë.

Oksidi i Azotit

Pozitive: Oksidi i azotit është pjesë e ciklit natyral të azotit. Bakteret në dhe dhe në oqeane e krijojnë atë.

Negative: Oksidi i azotit lirohet nga disa lloje të fabrikave, termocentralet, dhe plehrat bujqësore. E dëtmton shtresën mbrojtëse të ozonit dhe është një gaz serrë i fuqishëm.

https://climatekids.nasa.gov/greenhouse-cards/

Credit: NASA/JPL-Caltech