Çfarë do të sjellë ndërtimi i paralajmëruar i hidrocentralit “Çebren”?

17 Shtator, 2023

Kompania që ndërtoi Palm Island në Dubai do të ndërtojë kapacitetin më të madh energjetik në tridhjetë vitet e fundit në Maqedoni të Veriut, hidrocentralin Çebren. Pas gjashtë dekadash dhe 13 tenderave të dështuar, qeveria e RMV-së gjeti një koncesionar, pasi zgjodhi dje PPC greke dhe Archirodon Group, përcjell FLAKA.

Kjo kompani do të zotërojë 2/3 e kapitalit, ndërsa 33 për qind e mbetur do të jetë në pronësi të shtetit, nëpërmjet termocentraleve shtetërore EMV. Ky projekt madhështor do të kushtojë afër një miliard euro dhe pasi të përfundojë projekti dhe të mblidhen dokumentet, do të ndërtohet për shtatë vjet.

Ai do t’i sigurojë Maqedonisë së Veriut 333 megavat energji bazë, sa gjysma e kapacitetit të REK Manastirit, por për dallim nga ai, prodhimi i kësaj energjie është jo ndotës.

“Çebren është i një rëndësie të jashtëzakonshme për tranzicionin energjetik të Maqedonisë së Veriut dhe rajonit, për shkak të mundësisë së balancimit të burimeve të rinovueshme të energjisë. Rëndësi të madhe do të ketë edhe për mbrojtjen nga përmbytjet, furnizimin me ujë, bujqësinë etj me një lartësi dige prej 192 metrash, duke e bërë atë ndër më të lartat në botë. Çebren do të na mundësojë që në të ardhmen të reduktojmë prodhimin nga qymyri dhe gradualisht ta zëvendësojmë energjinë bazë me prodhimin nga ky hidrocentral i madh”, thonë nga EMV.

PPC dhe Archirodon Group është një nga kompanitë më të njohura të ndërtimit të ujit në botë, me një portofol të pasur ndërkombëtar. Aktualisht po ndërton projekte me vlerë katër miliardë euro në tre kontinente.

Kjo nuk është hera e parë që ajo merr pjesë në një tender për Çebrenin.

Në thirrjen e gjashtë të më shumë se 10 viteve më parë, oferta e kësaj kompanie u refuzua, pasi atëherë i ofroi shtetit një pjesëmarrje prej vetëm 28 për qind. Por ndryshe nga tani, atëherë vlerësimi për ndërtimin e këtij megaprojekti ishte se do të kushtonte rreth 300 milionë euro, që është tre herë më pak se vlera e fundit e parashikuar.

Për profesorin e Fakultetit Teknik të Manastirit, Dejan Trajkovski, zgjedhja e koncesionarit për Çebren është lajm i dekadës, por ai thotë se nëse hidrocentrali do të ishte ndërtuar nga kompanitë vendore do të kishte kushtuar dyfish më shumë. Madje është e mundur që hidrocentrali i ri t’u jepet me koncesion grekëve për një periudhë të gjatë, në mënyrë që ata qëllimisht ta “fryjnë” çmimin për ta shfrytëzuar më gjatë, thotë Trajkovski.

“Me ndërtimin e autostradave të panevojshme, kapaciteti ynë huamarrës praktikisht është shterur dhe pyetja është nëse do të kemi fuqi për të ndërtuar një tjetër hidrocentral të kthyeshëm. Vetë Çebreni nuk do të na mjaftojë (do të na duhet 2-3 herë më shumë), ndonëse kemi hapësirë edhe për ndërtimin e HEC “Orlov Kamen” dhe projektin ambicioz “Lugina e Vardarit”. Fatkeqësisht, askush më nuk i përmend HEC-in “Boshkov Most” dhe “Galishtë”’, thotë profesor Trajkovski.

Hidrocentrali i Çebrenit do të ketë funksion të dyfishtë – prodhimi i energjisë elektrike dhe mënyra e pompimit dhe kthimit të ujit, me të cilin është planifikuar liqeni i ri artificial, më i madhi në vend, në Cërna Reka, afër fshatit Manastir në rajonin e Mariovos.