Vendet aziatike janë ndotësit më të mëdhenj të Oqeaneve, por fajtore janë shtetet e mëdha

16 Mars, 2023

Për dekada, vendet e pasura i kanë eksportuar mbeturinat e tyre në Azi – kryesisht në Kinë – për përpunim, ripërdorim ose asgjësim. Por Kina ndaloi shumicën e importeve të plehrave dy vjet më parë dhe tani shumë vende të Azisë Juglindore po reagojnë për të ndaluar atë që është bërë një proces shkatërrues mjedisor, i cili mund të zhvendosë barrën te vendet në zhvillim gjetkë.

Sa është e madhe tregtia globale e plehrave? Bota prodhon rreth dy miliardë tonë mbeturina në vit, dhe vlerësimet më të fundit sugjerojnë se rreth një e dhjeta e këtyre mbetjeve hyjnë në tregtinë globale të plehrave. Shumë vende të zhvilluara eksportojnë materialet për riciklim të tyre në vendet në zhvillim, ku punëtorët me paga të ulëta klasifikojnë plehrat, raporton Kosovo.Energy.

Prodhuesit më pas bëjnë shkrirjen e mbetjeve metalike dhe plastikës, të cilat i përdorin për të prodhuar produkte të reja. Në mënyrë ideale, ky proces riciklon të gjitha mbetjet e eksportuara.

Megjithatë, disa materiale që kontaminohen nuk mund të ripërdoren, duke përfshirë ato që janë të etiketuara gabimisht, të përziera me materiale jo të riciklueshme ose të pastruara në mënyrë jo të duhur. Këto përfundojnë në deponi ose hidhen në oqean.

Tashmë me vlerë qindra miliarda dollarë, industria globale e mbeturinave po rritet, thonë ekspertët. Bashkimi Evropian është eksportuesi më i madh në botë i skrapit të plastikës, i ndjekur nga Shtetet e Bashkuara, të cilat eksportojnë rreth një të tretën e produkteve të riciklueshme. Në vitin 2018, Shtetet e Bashkuara shitën më shumë se 40 milionë tonë mbeturina jashtë vendit, duke sjellë rreth $20 miliardë.

Pse Kina ndaloi importet e shumicës së mbetjeve?

Kina dikur ishte blerësi më i madh në botë i plehrave, kryesisht për shkak të kostove të ulëta të transportit. Por importimi i plehrave në botë komplikoi problemet e ndotjes në Kinës dhe rritja e pagave filloi të ulte fitimet nga kjo industri. Kina gjithashtu kishte një sasi në rritje të mbeturinave në vend të cilat duhet të klasifikoheshin dhe të trajtoheshin. Në janar 2018, Pekini ndaloi importin e shumë materialeve dhe refuzoi të pranonte çdo mbetje që është më shumë se 0.5% e kontaminuar, një standard pothuajse i pamundur, thonë ekspertët, raporton Kosovo.Energy.

Ky vendim uli importet e materialeve plastike të Kinës me 99% brenda një viti. Gjithashtu krijoi një krizë për vendet që mbështeteshin te Kina për menaxhimin e mbeturinave. Si rezultat, qindra qytete të SHBA-së kanë reduktuar ose pezulluar programet e riciklimit dhe kanë dërguar më shumë lëndë të riciklueshme në deponi ose i kanë djegur ato.

Si ka ndikuar kjo në Azinë Juglindore?

Pas ndalimeve të Kinës, vendet eksportuese iu drejtuan Azisë Juglindore për të menaxhuar mbetjet e tyre. Midis 2016 dhe 2018, importet rajonale të mbetjeve plastike u rritën me 171% në mbi dy milionë tonë, shumica e të cilave ishin të kontaminuara dhe të papërpunuara. Këto mbeturina të keqmenaxhuara kërcënojnë mjedisin e Azisë Juglindore, pasi shpesh përfundojnë duke u djegur ose hedhur në regjione ujore. Ekziston gjithashtu problemi i hedhjes së paligjshme të mbeturinave nga vendet eksportuese që etiketojnë gabimisht mbeturinat qëllimisht dhe nga kopmanitë e riciklimit që i kontrabandojnë ato në rajon. Megjithëse tregtia globale e plehrave është një ndihmë për kompanitë private, qeveritë e Azisë Juglindore po e kundërshtojnë atë, me disa që vendosin kufizimet e tyre për importet e mbeturinave, raporton Kosovo.Energy.

Malajzia: Malajzia është ndër destinacionet kryesore në botë për mbetjet plastike, me një industri të riciklimit dhe prodhimit të plastikës me vlerë $7.2 miliardë. Sidoqoftë, qeveria e vendit ka thënë se nuk është venddeponi për të gjithë në botën. Në vitin 2019, Malajzia riktheu 4,120 ton mbetje plastike në 13 vende dhe pritet të kthehen dhe më shumë në vazhdimësi. Për më tepër, zyrtarët kanë mbyllur dyqind qendra të paligjshme të riciklimit të plastikës që nga viti 2019.

Filipinet: Vitin e kaluar është krijuar një situatë e tensionuar në mes të Filipineve dhe Kanadasë mbi rreth 2700 ton mbeturina kanadeze të etiketuara gabimisht. Presidenti i Filipineve Rodrigo Duterte kërcënoi se do të shpallte luftë ose do t’i hedhë mbeturinat në ujërat kanadeze dhe ai tërhoqi diplomatët e vendit të tij nga Kanadaja pasi Otava u vonua një afat kohor për të marrë mbeturinat e saj. Kanadaja e bëri këtë përfundimisht, por avokatët mjedisor pretendojnë se veprimi i saj i ngadaltë shkeli Konventën e Bazelit, një marrëveshje ndërkombëtare që rregullon tregtinë e mbetjeve të rrezikshme.

Tajlandë: Në vitin 2018, Tajlanda ndaloi importet e mbetjeve elektronike, të cilat shpesh janë shumë toksike, dhe shpalli një qëllim për t’i dhënë fund importeve të mbetjeve plastike gjithashtu.

Vietnami: Në vitin 2018, kryeministri Nguyen Xuan Phuc uli kuotat mujore të importit të plehrave me 90% dhe njoftoi se qeveria e tij do të ndalonte dhënien e licencave për importimin e mbetjeve. Vietnami planifikon të ndalojë të gjitha importet e mbetjeve plastike deri në vitin 2025, raporton Kosovo.Energy.

Ç’pritet më tej?

Ndalimet e importit të plastikës në nivel vendi nuk ka të ngjarë të zgjidhin problemin global të mbetjeve, pasi industria e mbetjeve thjesht mund të zhvendoset në një rajon tjetër. Afrika është një kandidat i mundshëm, me disa nga vendet e saj që tashmë po luftojnë me flukset e paligjshme të mbetjeve nga Europa. Ekspertët thonë se zgjidhja afatgjatë është e qartë: ndryshoni modelin e konsumit dhe dizajnoni produkte që mund të ripërdoren, duke reduktuar kështu mbetjet para se të ekzistojnë.

/Kosovo.Energy